“ทำไมต้องอ่านภาพถ่ายทางอากาศ”

การพิสูจน์สิทธิการครอบครองที่ดินของบุคคลในเขตที่ดินของรัฐ ต้องมีพยานหลักฐานที่เกี่ยวกับที่ดินแปลงนั้น ซึ่งแสดงว่าได้ครอบครองทำประโยชน์ อย่างต่อเนื่องมาก่อนการเป็นที่ดินของรัฐครั้งแรก ...

พระราชบัญญัติคณะกรรมการนโยบายที่ดินแห่งชาติ พ.ศ. 2562¹ มาตรา 10 กำหนดให้คณะกรรมการนโยบายที่ดินแห่งชาติ (คทช.) มีหน้าที่ในการกำกับดูแลการบริหารจัดการที่ดินและทรัพยากรดิน โดยมีมาตรการของ คทช. เรื่อง การพิสูจน์สิทธิการครอบครองที่ดินของบุคคลในเขตที่ดินของรัฐ ให้การพิสูจน์สิทธิการครอบครองที่ดินของบุคคลในเขตที่ดินของรัฐ ต้องมีพยานหลักฐานที่เกี่ยวกับที่ดินแปลงนั้น ซึ่งแสดงว่าได้ครอบครองทำประโยชน์ อย่างต่อเนื่องมาก่อนการเป็นที่ดินของรัฐครั้งแรก ประกอบด้วย เอกสารที่ทางราชการทำขึ้นและพิสูจน์ได้ว่าเป็นเอกสารซึ่งลงวันที่ก่อนการเป็นที่ดินของรัฐ เอกสารที่ทางราชการทำขึ้นและพิสูจน์ได้ว่าเป็นเอกสารซึ่งลงวันที่ภายหลังการเป็นที่ดินของรัฐ แต่ก่อนวันที่ประมวลกฎหมายที่ดินใช้บังคับ โดยเอกสารดังกล่าวมีข้อความแสดงว่าได้ครอบครองทำประโยชน์ในที่ดินแปลงนั้นมาก่อนการเป็นที่ดินของรัฐหรือพยานหลักฐานอื่นนอกจากนี้ เช่น แบบแจ้งการครอบครองที่ดิน (ส.ค.1) พยานบุคคล พยานวัตถุ เป็นต้น เมื่อพิจารณาแล้วเห็นว่า พยานหลักฐานนั้นมีส่วนสนับสนุนคำกล่าวอ้างว่ามีการครอบครองทำประโยชน์มาก่อนการเป็นที่ดินของรัฐ ให้ดำเนินการอ่าน แปล ตีความภาพถ่ายทางอากาศของกรมแผนที่ทหารที่ถ่ายภาพพื้นที่นั้นไว้เป็นครั้งแรกหลังจากการเป็นที่ดินของรัฐ หากปรากฏร่องรอยการทำประโยชน์ในที่ดินอยู่ในภาพถ่ายทางอากาศ จึงจะเชื่อตามพยานหลักฐานอื่นนั้น²

ภาพถ่ายทางอากาศที่นำมาใช้ในการอ่าน แปล ตีความเพื่อพิสูจน์สิทธิการครอบครองที่ดินของบุคคลในเขตที่ดินของรัฐ เป็นภาพถ่ายทางอากาศคู่ซ้อนของกรมแผนที่ทหาร โดยกองบินถ่ายภาพทางอากาศให้บริการภาพถ่ายทางอากาศในรูปแบบกระดาษ (Bromide) ไดอะพอซิตีฟ (Diapositive) และภาพถ่ายทางอากาศเชิงเลข (Digital) ที่มีการบินถ่ายภาพทางอากาศ ในปี พ.ศ. 2495 ถึงปี พ.ศ. 2552 ซึ่งเป็นหลักฐานสำคัญในการแสดงข้อมูลในอดีตที่นำมาใช้เป็นหลักฐานในการตรวจสอบสิทธิการครอบครองที่ดิน³  ซึ่งรายละเอียดการบินถ่ายภาพจะแสดงอยู่ที่ขอบของภาพถ่ายทางอากาศ

ปัจจุบันการอ่านภาพถ่ายทางอากาศเพื่อประกอบการพิสูจน์สิทธิการครอบครองที่ดินของบุคคลในเขตที่ดินของรัฐ มีวัตถุประสงค์เพื่อหาร่องรอยการทำประโยชน์หรือเพื่อหาตำแหน่งและขอบเขตที่ดินของรัฐ ซึ่งมีการกำหนดการใช้ภาพถ่ายทางอากาศแตกต่างกันตามวัตถุประสงค์ของการอ่านภาพถ่ายทางอากาศและประเภทที่ดินของรัฐ ดังนี้

โดยภาพถ่ายทางอากาศของกรมแผนที่ทหารที่ใช้ในการพิสูจน์สิทธิการครอบครองที่ดินของบุคคลในเขตที่ดินของรัฐ ประกอบด้วย

ตัวอย่างการใช้ภาพถ่ายทางอากาศเพื่อพิสูจน์สิทธิการครอบครองที่ดินของบุคคลในเขตที่ดินของรัฐ แสดงในตารางที่ 3 ดังนี้

จากตารางที่ 3 สามารถสรุปการใช้ภาพถ่ายทางอากาศได้ ดังนี้

กรณีที่ 1 เป็นการอ่านภาพถ่ายทางอากาศเพื่อหาร่องรอยการทำประโยชน์บริเวณที่ดินของรัฐประเภทที่มีการประกาศสงวนหวงห้าม ในปี พ.ศ. 2484 โดยอ่านภาพถ่ายทางอากาศที่ถ่ายภาพไว้เป็นครั้งแรกภายหลังจากการเป็นที่ดินของรัฐ จำนวน 1 ปี พ.ศ. ซึ่งกรมแผนที่ทหารสามารถให้บริการภาพถ่ายทางอากาศโครงการ WWS ที่ทำการบินถ่ายภาพเมื่อปี พ.ศ. 2495 – 2499

กรณีที่ 2 เป็นการอ่านภาพถ่ายทางอากาศเพื่อหาร่องรอยการทำประโยชน์บริเวณที่ดินของรัฐประเภทสาธารณสมบัติของแผ่นดินสำหรับพลเมืองใช้ร่วมกันที่เกิดขึ้นโดยสภาพ โดยอ่านภาพถ่ายทางอากาศที่ถ่ายภาพไว้เป็นครั้งแรกภายหลังจากการเป็นที่ดินของรัฐ จำนวน 3 ปี พ.ศ. โดยภาพถ่ายทางอากาศโครงการแรกควรเป็นโครงการ WWS แต่ด้วยกรมแผนที่ทหารไม่สามารถให้บริการภาพถ่ายทางอากาศโครงการ WWS ในพื้นที่ภาคใต้ จึงอ่านภาพถ่ายทางอากาศโครงการถัดไป ได้แก่ โครงการ VAP-61 ที่ทำการบินถ่ายภาพเมื่อปี พ.ศ. 2509 – 2513 ภาพถ่ายทางอากาศโครงการที่สองที่ดำเนินการควรเป็นโครงการที่ถ่ายภาพหลังปี พ.ศ. 2506 ซึ่งเป็นปีที่ออก น.ส.3 จึงอ่านภาพถ่ายทางอากาศโครงการ N.S.3 ที่ทำการบินถ่ายภาพเมื่อปี พ.ศ. 2515 - 2522 และภาพถ่ายทางอากาศโครงการที่สามที่ดำเนินการควรเป็นโครงการที่ถ่ายภาพหลังปี พ.ศ. 2538 ซึ่งเป็นปีที่ี่ออก น.ส.3 ก. จึงอ่านภาพถ่ายทางอากาศโครงการกรมที่ดินกิจการร่วมค้าที่ทำการบินถ่ายภาพเมื่อปี พ.ศ. 2529 - 2544

อย่างไรก็ตาม การใช้ภาพถ่ายทางอากาศเพื่อประกอบการพิสูจน์สิทธิการครอบครองที่ดินของบุคคลในเขตที่ดินของรัฐ นอกจากจะพิจารณาตามวัตถุประสงค์ของการอ่านภาพถ่ายทางอากาศและประเภทที่ดินของรัฐแล้ว ยังต้องพิจารณาถึงความสามารถในการให้บริการข้อมูลของกรมแผนที่ทหาร ตลอดจนความคมชัด หรือความชำรุดของภาพถ่ายทางอากาศด้วยเช่นกัน

อ้างอิง

¹ พระราชบัญญัติคณะกรรมการนโยบายที่ดินแห่งชาติ พ.ศ. 2562, ราชกิจจานุเบกษา เล่ม 136 ตอนที่ 49 ก (14 เมษายน 2562)

² สำนักงานคณะกรรมการนโยบายที่ดินแห่งชาติ. (2565). คู่มือการดำเนินงานของคณะอนุกรรมการอ่านภาพถ่ายทางอากาศ, หน้า 114.

³ กรมแผนที่ทหาร. (2561, เดือนมกราคม – มิถุนายน). โครงการอนุรักษ์ฟิล์มภาพถ่ายทางอากาศของกรมแผนที่ทหาร กองบินถ่ายภาพทางอากาศ. วารสารแผนที่. ปีที่ 38 (ฉบับที่ 1) : 30 – 38.